Inleiding
- Macrofotografie is “in het groot vastleggen van een klein object”. Ofwel: een onderwerp groter of even groot (verhouding 1:1) in beeld brengen dan het in werkelijkheid is. Fotografeer je het kleiner, dan spreken we over “close-up” fotografie. Het ligt dicht tegen elkaar aan, maar meestal worden beide onder de noemer “macrofotografie” geplaatst.
- Macrofotografie is een dankbare tak binnen de fotografie, maar niet meteen de gemakkelijkste. Het is leuk om te doen, onderwerpen zoals bloemen en insecten zijn er in overvloed, je bent meestal buiten in de natuur bezig, maar dat hoeft niet noodzakelijk. Alles wat je van dichtbij fotografeert, en dat kan vanalles zijn, zoals bv. een close-up van een voorwerp, valt eigenlijk onder de term “macrofotografie”.
Wat hebben we nodig?
Er zijn vele manieren om aan macrofotografie te doen.
- Een camera (DSLR) met verwisselbare objectieven is ideaal voor macrofotografie. Hierbij een macro-objectief aanschaffen geeft het beste resultaat, maar ook tussenringen, omkeerringen en voorzetlenzen zijn een optie.
- Ook een compactcamera is een prima mogelijkheid, zo’n camera beschikt vaak over een macrostand en er zijn daarmee al veel opties beschikbaar. Meestal vindt je deze macrostand bij het icoontje van een tulpje. Kies je deze, dan kun al heel dicht bij je onderwerp komen, soms zelfs tot 3 à 5 cm. LET WEL: zoom vooral niet in! Bij inzoomen werkt de automatische scherpstelling niet!
We houden het hier echter bij een DSLR camera met verwisselbare objectieven en de mogelijkheden dewelke zo’n toestel ons biedt.
- CLOSE-UP LENZEN
Beschik je niet direct over het budget om een degelijke macrolens aan te schaffen, dan kan een “close-up” lens op je normaal gebruikt objectief een oplossing bieden.
Een close-up lens is een filter die functioneert als een vergrootglas. Je schroeft deze net als een polarisatiefilter op je lens en kunt zo al dichter bij het onderwerp komen.
De lenzen bestaan in een vergroting van +1 / +2 of +4 en kunnen afzonderlijk of als set aangeschaft worden. Ze moeten uiteraard dezelfde lensdiameter hebben als jou objectief.
- TUSSENRINGEN
Een iets duurdere oplossing dan close-up filters zijn TUSSENRINGEN. Met een tussenring maak je de fysieke afstand tussen je lens en de camera groter, waardoor je dichter bij je onderwerp kunt komen. Tussenringen vervangen eigenlijk de vroeger veel gebruikte “balg”.
Tussenringen worden verkocht in sets van 3 verschillende afmetingen: 12, 20 en 36 mm. Ze kunnen ook aan elkaar gemonteerd worden.
LET WEL: bij gebruik van de drie gestapelde tussenringen is er een lichtverlies van ca. 2 stops!
- DE OMKEERRING
Een omkeerring is een ring die aan de ene kant schroefdraad heeft (idem als de gebruikte lens) en aan de andere kant een camera-aansluiting (idem als deze van jou camera – Nikon, Canon, enz…) De schroefdraad is bedoeld om de lens met de schroefdraad achterstevoren op de camera te bevestigen.
Een omkeerring werkt het best bij vaste lenzen van 20 tot 50 mm. Het verschil in vergroting tussen een 20 en 50 mm is behoorlijk, zo heeft een 50 mm een vergroting van iets meer dan 1:1 en is daarmee vergelijkbaar met de meeste macrolenzen. Met een 20 mm krijg je een vergroting van 3,5:1.
Bij gebruik van een omkeerring werkt de scherpstelling niet meer. Je zult dus met de camera voor- of achteruit moeten bewegen om scherp te stellen.
Als je echt heel dichtbij wilt komen
en je gaat fotograferen met een 28, 24 of 20 mm lens, is het scherpe gebied heel erg klein. Om dan toch zo veel mogelijk scherp te krijgen fotografeer je best altijd op f/11 of f/16.
- DE MACROLENS
De duurste, maar zeker de BESTE oplossing is het aanschaffen van een degelijke MACROLENS. Een macrolens kan al op een paar centimeter scherpstellen, waardoor je superdicht bij je onderwerp kunt komen.
Er bestaan diverse soorten macrolenzen en de keuze is afhankelijk van hoe dicht je het onderwerp wil fotograferen. Insecten bv. zijn het best te fotograferen met een 100 mm (of zelfs 180 mm) macrolens. Daarmee hoef je niet zo dicht te komen dat ze schrikken of wegvliegen.
Bij het fotograferen van vaste onderwerpen zoals bv. bloemen of losse voorwerpen speelt de brandpuntsafstand niet zo’n grote rol meer en zou je een kortere lens, zoals bv. een 60 mm kunnen gebruiken.
- ANDERE HULPMIDDELEN
Naast het objectief of zijn alternatieven zijn er nog een aantal HULPMIDDELEN die bij het fotograferen in het macrogebied nuttig of zelfs noodzakelijk zijn.
Niet alle onderwerpen bevinden zich op een “normale werkbare” hoogte. Paddenstoelen bv. lenen zich uitstekend voor macrofotografie, maar bevinden zich zeer laag bij de grond.
- Een “HOEKZOEKER” is een handig hulpmiddel om niet helemaal plat op uw buik te moeten gaan liggen.
- Heeft de camera “LIFE-VIEW” dan bent u al beter af. Is het LCD-scherm bovendien KANTELBAAR, dan bent u nóg beter af! Heeft uw camera dat niet, maar kunt u de Life-View aansturen vanuit uw LAPTOP, dan zit u letterlijk goed, desnoods zelfs op een stoeltje naast de laptop. Het vraagt alleen maar wat meer materiaal om mee te sleuren.
- Een AFSTANDSBEDIENING – draad(loze) ontspanner – is zeer handig om trillingen te vermijden.
- Een RIJSTZAK of PITTENZAK
is een bijna onmisbaar hulpmiddel om de camera op de grond te leggen.De camera ligt er stabiel op, u kunt wat richting geven en hebt geen last van trillingen.Deze zakken zijn te koop (ca. € 19,95 voor deze op de foto) of kun je eenvoudig zelf (laten) maken.Voor de vulling hebt u diverse mogelijkheden: ronde rijstkorrels, witte zonnebloempitten, spliterwten, linzen, piepschuimbolletjes, enz…Let er wel voor op dat wanneer de vulling niet tegen vocht kan, deze kan beschimmelen, zorg dus best voor een vochtafstotende zak. Vul de zak ook niet volledig op, u moet ruimte hebben om te manoeuvreren.
- Een STATIEF, als het ook de mogelijkheid biedt om de camera zo goed als tegen de grond te plaatsen.
- Een VUILNISZAK of PLASTIC ZEIL om er desnoods zelf op te liggen of op te zitten, want de grond is meestal vochtig.
- Een BORSTELTJE, om bv. een paddenstoel proper te maken.
- Een SCHAARTJE om in de weg staande grassprietjes of blaadjes weg te knippen.
- Een REFLECTIESCHERM om het aanwezige natuurlijke licht naar het onderwerp te richten of om het indirecte flitslicht te richten. Dat kan zijn: wit karton, aluminiumfolie, goudkleurige taartbodems,… Een schermpje dat u eventueel als achtergrond kunt gebruiken. Vergeet het nodige materiaal niet om het scherm vast te zetten.
- Een POLARISATIEFILTER geeft vollere kleuren en eventuele reflecties die op de hoed van een paddenstoel en in de rest van het beeld voorkomen verdwijnen hiermee.
-
Een MACRORAIL.
Met de camera op een statief is het vaak moeilijk of onmogelijk om een klein stukje naar voor of naar achter te gaan. Je moet dan je hele statief verzetten en dat is juist bij kleine onderwerpen al snel te veel. In dat geval is een MACRORAIL een mooi hulpmiddel.
Deze rail monteer je op het statief en daarbovenop monteer je de camera. Met een draaiwieltje kan je makkelijk een klein stukje naar voren of naar achteren. Er bestaan ook gecombineerde modellen waarmee je de camera niet allen naar voor of achteren kan bewegen, maar ook naar links of naar rechts.
- een FLITSTOESTEL, ja of nee?
Er zijn een aantal mogelijkheden om te flitsen:
De camera heeft een INGEBOUWDE FLITSER
Deze optie is weinig interessant, het licht is te hard en te frontaal.
Een OPZETFLITSER op het toestel
Zelfde opmerking als hiervoor, bovendien staat de flitser te hoog.
Een LOSSE FLITSER
Deze geeft de meeste creatieve mogelijkheden en het beste licht.
Over de mogelijkheden en het gebruik van de losse flitser, komen we in een apart hoofdstuk terug.
Een MACROFLITSER
Veel macrofotografen gebruiken speciale macroflitsers die rond de lens zitten waardoor er licht van alle kanten komt. Deze flitsers zijn niet goedkoop, maar, als je veel macro fotografeert, wel aan te raden.
In DEEL 2 gaan we verder in op de praktijk in de macrofotografie.